- REVERSE MATHEMATİCS ile/||/<> FORWARD MATHEMATİCS

( Reverse mathematics aksiyom gücü analizi yaparken İLE forward mathematics aksiyomlardan teorem ispatı yapar )

( Formül: Subsystem analysis )

- REVERSİBLE ile/||/<> İRREVERSİBLE

( Geri dönüşümlü reaksiyonlar iki yönde, geri dönüşümsüz tek yönde ilerler )

( Carnot tarafından 1824 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1796-1832) (Ülke: Fransa) (Alan: Fizik) (Önemli katkıları: Carnot çevrimi, termodinamik) )

- REYNOLDS İLE PECLET İLE SCHMİDT ile/||/<> BİYOLOJİK AKIŞKANLAR

( Hücre ve organizma ölçeğinde akış. )

( Formül: Re = ρvL/μ )

- REYNOLDS SAYISI ile/||/<> MACH SAYISI

( Reynolds viskozite etkisi Re=ρvL/μ, Mach sıkıştırılabilirlik Ma=v/c. )

( Formül: Re = ρvL/μ İLE Ma = v/c )

- REZONANS İLE AKS İLE VURU ile/||/<> SES OLAYLARI

( Ses dalgalarının özel durumları. )

( Formül: f_vuru = |f₁ - f₂| )

- REZONANS ile/||/<> TİTREŞİM (İKİLİ KARŞILAŞTIRMA)

( Rezonans doğal frekansta büyüme, titreşim genel salınımdır )

( Formül: f₀=1/(2π)√(k/m) )

- RİBOZOM ile/||/<> LİZOZOM

( Ribozom protein sentezi İLE lizozom sindirim )

( Formül: 70S/80S ribozom İLE pH 4.5-5 lizozom )

- RİBOZOM ile/||/<> NUKLEOLUS

( Ribozom protein sentez İLE nukleolus ribozom üretimi. )

( Formül: 80S/70S İLE rRNA işleme )

- RİBOZOM ile/||/<> SPLİCEOSOM

( Ribozom protein sentezi yaparken İLE spliceosom RNA olgunlaştırması yapar )

( Formül: rRNA kataliz )

- RİEMANN HİPOTEZİ ile/||/<> GOLDBACH KONJEKTÜRÜ

( Riemann hipotezi zeta fonksiyonunun sıfırlarıyla ilgiliyken İLE Goldbach konjektürü çift sayıların asal toplam özelliğiyledir )

( Formül: ζ(s) = 0 )

- RİEMANN HİPOTEZİ ile/||/<> GOLDBACH VARSAYIMI

( Riemann zeta fonksiyon sıfırları, Goldbach çift sayı iki asal. )

( Formül: ζ(s) sıfırları İLE 2n = p+q )

- RİEMANN İLE LEBESGUE İLE STİELTJES ile/||/<> İNTEGRAL TÜRLERİ

( Farklı integral tanımları ve uygulamaları. )

( Formül: ∫f dg (Stieltjes) )

( Bernhard Riemann tarafından 1859 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1826-1866) (Ülke: Almanya) (Alan: Matematik) (Önemli katkıları: Riemann geometrisi, kompleks analiz) )

- RİEMANN İLE RİCCİ İLE SCALAR ile/||/<> EĞRİLİK TENSÖRLERİ

( Manifoldlarda eğrilik ölçüleri. )

( Formül: R^i_jkl + döngüsel = 0 )

- RİEMANN İNTEGRALİ ile/||/<> LEBESGUE İNTEGRALİ

( y ekseni. [domain partition] İLE x ekseni bölümlemesi. [range partition] )

( Formül: Klasik İLE modern.

x-axis İLE y-axis partition )

( Bernhard Riemann tarafından 1854 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1826-1866) (Ülke: Almanya) (Alan: Matematik) (Önemli katkıları: Riemann geometrisi, kompleks analiz) )

- RİEMANN MAPPİNG ile/||/<> SCHWARZ LEMMA

( Riemann konformal eşdeğerlik, Schwarz maksimum modül. )

( Formül: Conformal equivalence İLE maximum principle )

- RİEMANN ZETA ile/||/<> DİRİCHLET L-FUNCTİON

( Zeta ζ(s) asal dağılım, L-function karakter genelleme. )

( Formül: Prime distribution İLE character extension )

- RİNG-CLOSİNG METATHESİS ile/||/<> CYCLİZATİON REACTİON

( Ring-closing metathesis olefin metathesis yoluyla halka oluştururken İLE cyclization reaction farklı mekanizmalarla halka kapatır )

( Formül: Grubbs catalyst )

- RİYÂZÂT[< RİYÂZET] ile RİYÂZİYÂT ile RİYÂZİYE

( NEFSİ KIRMALAR, DÜNYA LEZZETLERİNDEN SAKINMALAR, PERHİZLE, KANAATLA YAŞAMALAR | NEFSİN ARZU ETTİĞİ ŞEYLERİ VERMEMEK | NEFSİN DOĞASINDAN ÇIKMAK ile Oluş ve bozuluşlara konu olmayanların incelenmesi. (Matematik Bilimler) ile HESAPLA, MATEMATİKLE İLGİLİ | BİR YAZI ŞEKLİ )

- RİYÂZÎ:
HEY'Î ile/ve/||/<>/> HİSÂBÎ

(

Riyâzî (Hey'î)

- RNA WORLD İLE METABOLİSM FİRST İLE CLAY İLE PANSPERMİA ile/||/<> YAŞAMIN KÖKENİ

( Yaşamın başlangıcı hipotezleri. )

( Formül: CH₄ + NH₃ → amino acids )

- ROBOT ile/||/<> OTOMAT

( İlk programlanabilir robotlar ve otomatlar )

( Cezeri tarafından 1206 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1136-1206) (Ülke: Cizre) (Alan: fizik) (Önemli katkıları: Robotik ve mekanik, su saatleri, otomatlar) )

- ROBUST STATİSTİCS ile/||/<> CLASSİCAL STATİSTİCS

( Robust statistics aykırı değerlere karşı dirençli yöntemler geliştirirken İLE classical statistics aykırı değerlerin olmadığını varsayar )

( Formül: M-estimators )

- ROBUSTNESS İLE MODULARİTY İLE EVOLVABİLİTY ile/||/<> SİSTEM ÖZELLİKLERİ

( Biyolojik sistem tasarım prensipleri. )

( Formül: Sensitivity ~ 1/Robustness )

- ROLLE THEOREM ile/||/<> MEAN VALUE THEOREM

( Rolle f(a)=f(b) ise f'(c)=0, MVT genel ortalama. )

( Formül: Special case İLE general case )

- ROMP ile/||/<> ATRP

( ROMP halka açılma metatez İLE ATRP yaşayan radikal. )

( Formül: Norbornen İLE kontrollü )

- RÖNTGEN İLE EİNSTEİN İLE CURİE İLE HİGGS ile/||/<> NOBEL FİZİK ÖDÜLLERİ

( Çığır açan fizik keşifleri. )

( Formül: E = hf (1921) )

( Albert Einstein tarafından 1905 yılında keşfedildi/formüle edildi. )

- ROS İLE MİTOKONDRİ İLE ANTİOKSİDAN ile/||/<> OKSİDATİF STRES

( Serbest radikal hasarı ve yaşlanma. )

( Formül: O₂⁻ → H₂O₂ → H₂O )

- ROTASYON ile SİRKÜLASYON

- ROTAXANE İLE CATENANE İLE KNOT ile/||/<> MEKANİK BAĞLI MOLEKÜLLER

( Topolojik olarak kilitli yapılar. )

( Formül: [2]rotaxane )

- ROUCHE THEOREM ile/||/<> ARGUMENT PRİNCİPLE

( Rouche sıfır sayısı korunum, argument kontur integral. )

( Formül: Zero count preservation İLE contour counting )

- ROUGHİNG İLE TURBO İLE CRYO İLE ION ile/||/<> VAKUM POMPALARI

( Vakum oluşturma teknolojileri. )

( Formül: P < 10^-3 mbar (HV) )

- RRNA ile/||/<> SNRNA

( rRNA ribozom yapısı İLE snRNA splicing. )

( Formül: Katalitik İLE düzenleyici )

- RSA İLE AES İLE SHA ile/||/<> KRİPTOGRAFİK ALGORİTMALAR

( Şifreleme ve güvenlik algoritmaları. )

( Formül: C = M^e mod n (RSA) )

- RSA İLE DH İLE ECC ile/||/<> KRİPTOGRAFİK SİSTEMLER

( Sayı kuramıne dayalı şifreleme sistemleri. )

( Formül: C = M^e mod n )

- RSA İLE ECC İLE LATTİCE ile/||/<> AÇIK ANAHTAR SİSTEMLERİ

( Asimetrik şifreleme algoritmaları. )

( Formül: n = p×q (RSA) )

- RSA ŞİFRELEME ile/||/<> AES ŞİFRELEME

( RSA asimetrik açık-özel anahtar, AES simetrik tek anahtar )

( Formül: n = p×q (RSA) İLE rijndael algoritması (AES) )

- RUBY İLE HENE İLE CO2 İLE FİBER ile/||/<> LAZER TÜRLERİ

( Farklı ortam ve mekanizmalara sahip lazerler. )

( Formül: P = hνN/t )

- RUSSELL AÇMAZI ile/ve/||/<> CANTOR AÇMAZI ile/ve/||/<> RICHARD AÇMAZI ile/ve/||/<> YALANCI AÇMAZI ile/ve/||/<> CURRY AÇMAZI ile/ve/||/<> YABLO AÇMAZI ile/ve/||/<> BERRY AÇMAZI ile/ve/||/<> HETEROLOJİK AÇMAZ

- RUSSELL PARADOKSU ile/||/<> NAİF KÜME KURAMSİ

( Russell paradoksu kendini içermeyen kümelerin kümesi paradoksu İLE naif küme kuramı sınırsız küme oluşturma ilkesidir. Russell paradoksu kendini içeriyor mu sorusu İLE naif küme kuramınin tutarsız olduğunu gösterdi. Bu paradoks modern aksiyomatik küme kuramıni doğurdu. )

( Bertrand Russell tarafından 1901 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1872-1970) (Ülke: İngiltere) (Alan: Matematik, Mantık, Felsefe) (Önemli katkıları: Russell paradoksu, Principia Mathematica, küme teorisi paradoksları, analitik felsefe, tip teorisi) )

- RÜZGAR TÜRBİNİ ile/||/<> SU TÜRBİNİ

( Rüzgar hava akışı Betz limiti, su yüksek yoğunluk verimli. )

( Formül: P ∝ v³ İLE baraj )

- S İLE P İLE D İLE F İLE G İLE H İLE İ ile/||/<> ORBİTAL TÜRLERİ

( Atomik orbitallerin açısal momentum kuantum sayısına göre sınıflandırılması. )

( Formül: 2(2l+1) elektron kapasitesi )

- SA NODE ile/||/<> AV NODE

( SA pace maker oto ritim, AV geciktirici. )

( Formül: Initiate İLE delay )

- SAAT ile/||/<> MEKANİK

( Altı silindirli mekanik saat )

( Takiyüddin tarafından 1559 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1526-1585) (Ülke: Osmanlı/Şam) (Alan: matematik) (Önemli katkıları: İstanbul Rasathanesi, astronomi aletleri, optik) )

- SABATİER İLE LANGMUİR-HİNSHELWOOD İLE ELEY-RİDEAL ile/||/<> KATALİZ MEKANİZMALARI

( Heterojen kataliz reaksiyon yolları. )

( Formül: r = kθAθB (L-H) )

- HATA:
SABİT ile/||/<> DÜZENLİ ile/||/<> RASTLANTISAL

- SABUN ile/||/<> DETERJAN

( Sabun doğal yağlardan İLE deterjan sentetik )

( Formül: Yağ + Baz → Sabun İLE Petrol türevleri )

- SADDLE-NODE İLE HOPF İLE PİTCHFORK İLE TRANSCRİTİCAL ile/||/<> BİFURKASYON TÜRLERİ

( Parametre değişiminde davranış değişimi. )

( Formül: ẋ = μ ± x² (saddle-node) )

- SAF İLE UYGULAMALI ile/||/<> MATEMATİK İKİLİĞİ

( Kuramk ve pratik matematik. )

( Formül: Teori ↔ Uygulama )

- SAF KÜLTÜR TEKNİĞİ ile/||/<> KARIŞIK KÜLTÜR

( Saf kültür tek tür mikroorganizma içerir İLE karışık kültür birden fazla tür içerir. Koch agar plak yöntemi ile saf kültür elde etti İLE bu sayede bakterileri tek tek inceledi. Saf kültür bakteriyolojinin temel tekniğidir. )

( Robert Koch tarafından 1881 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1843-1910) (Ülke: Almanya) (Alan: Mikrobiyoloji) (Önemli katkıları: Bakteriyel hastalık teorisi, Koch postülatları, bakteriyel kültür teknikleri) )

- SAĞIN BİLİMLER/EXACT SCIENCES[İng.] ile ...

( Denetlenebilir ölçü ve hesaplara dayanan bilimler. Dar anlamda matematik. )

- SAGİTTARİUS A* (SGR A*) ile/||/<> M87 KARA DELİĞİ

( Sgr A* Samanyolu merkezinde 4 milyon güneş kütlesi İLE M87 kara deliği 6,5 milyar güneş kütlesidir. Sgr A* 26 bin ışık yılı uzakta İLE M87 55 milyon ışık yılı uzaktır. İki kara delik EHT tarafından görüntülendi İLE süper kütleli kara deliklerin kanıtıdır. )

( Andrea Ghez tarafından 2020 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1965-) (Ülke: ABD) (Alan: Astronomi) (Önemli katkıları: Samanyolu merkezindeki süper kütleli kara delik (Sgr A*) gözlemi, Nobel Ödülü (2020)) )

- SAĞLAMA ile SAĞLAMA

( Bir işin olması için gerekli durumu, koşulları hazırlamak. | Elde etmek, sahip olmak. | [mat.] Bir işlemin doğruluğunu ortaya koymak. İLE Yolun sağ yanına geçmek. )

- ŞAHANE değil/yerine/= ÇOK GÜZEL, EŞSİZ, GÖRKEMLİ

- SÂK[Ar. çoğ. SİKAN, SÛK] ile SAK/SAKK[Ar. çoğ. SİKÂK, SUKÛK]

( Baldır, incik. | [botanikte] Sap. | [geom.] Kenar. İLE Şer'î mahkemeden verilen îlâm, berat, kadı hücceti ve bunun gibi yazılardaki tabirler, deyimler. | Vesîkalar. )

- ŞÂKULÎ değil/yerine/= DÜŞEY

- ŞÂKÛLÎ[Ar.] ile ŞÂKÛLÎ[Ar.]

( Çekülle ilgili. İLE [matematik] Düşey. )

- SALT = SIRF, SAF, MAHZ = PURE[İng.] = PUR[Fr.] = REIN[Alm.] = PURUS[Lat.] = PURO[İsp.]

- SALTIK/MUTLAK:
SONSUZ ile/ve/||/<> TÜKETİLEMEZ OLAN

- SALTIK = MUTLAK = ABSOLUTE[İng.] = ABSOLU[Fr.] = ABSOLUT[Alm.] = ABSOLUTUS[Lat.] = ABSOLUTO/TA[İsp.]

- SAM İLE LB İLE LBL ile/||/<> YÜZEY MODİFİKASYON

( Kontrollü yüzey kaplama teknikleri. )

( Formül: Alkanetiyol-Au SAM )

- SAM ile/||/<> LB FİLM

( SAM kendiliğinden tek tabaka tiol-Au, LB transfer çok. )

( Formül: Spontan İLE mekanik )

- ŞAMANİZM ile/||/<> ORGANİZE DİN

( Şamanizm bireysel aracılık İLE organize din kurumsal yapıdır. Şamanizm avcı-toplayıcı İLE organize din tarımsal toplumların dinidir. Göbeklitepe ritüel alanı şamanizm İLE organize din arasında geçiş olabilir. )

- SANAT ve/||/<>/> (< FELSEFE <) ve/||/<>/> KAVRAM ve ÖTESİ

- SANDWİCH KOMPLEKS ile/||/<> HALF-SANDWİCH

( Sandwich iki Cp ferosen, half-sandwich tek Cp. )

( Formül: Fe(Cp)₂ İLE CpMn(CO)₃ )

- SANGER DİZİLEME ile/||/<> NGS

( Sanger tek okuma uzun, NGS çoklu kısa. )

( Formül: Single long İLE multiple short reads )

- SANTİAR[Fr.] ile/ve/<> SANTİGRAM[Fr.] ile/ve/<> SANTİGRAT[Fr.] ile/ve/<> SANTİLİTRE[Fr.] ile/ve/<> SANTİM[Fr.] ile/ve/<> SANTİMETRE[Fr.]

( Bir ar'ın, yüzde biri, bir metrekare. İLE/VE/<> Bir gramın, yüzde biri, bir desigramın onda biri. İLE/VE/<> Suyun, buz olma noktasını sıfır, buharlaşma noktasını 100 sayarak, arası, derece olarak adlandırılan yüz eşit kısma bölme yoluyla bulunan ısı ölçeği. İLE/VE/<> Bir litrenin, yüzde biri. İLE/VE/<> Herhangi bir birimin, yüzde biri. İLE/VE/<> Bir metrenin, yüzde biri. )

- ŞAPERON ile/||/<> PROTEAZOM

( Şaperon katlanma yardım İLE proteazom protein yıkımı. )

( Formül: HSP İLE ubikuitin )

- SAPLAMA ile/değil SAPTAMA

( Hızla batırmak. İLE/DEĞİL Bir şeyi belirgin kılma, tespit. | Yıkanmış gümüş bromürlü tabakanın, gümüş bromür kalıntılarını eritmek için filmin kimyasal bir eriyikten geçirilmesi. )

- SAPMA ile/ve AYRILMA

( Serbest bir mıktnatıslı iğnenin, denge konumunda iken gösterdiği doğrultudan geçen düşey düzlemle, bulunulan noktanın meridyen düzlemi arasındaki açı. | Bir ışının, saydam bir biçmeden geçtikten sonraki doğrultusu ile ilk doğrultusu arasında oluşan açı. | Bazı sözcüklerin, kurallara göre almaları gereken biçimlerden uzaklaşması durumu. İLE ... )

( DEVIATION vs./and DIVERGE )

- SAPMA ile/ve/<> SAPLANMA

- SINIR:
SAPTANABİLİR ile/ve/||/<>/> HESAPLANABİLİR

- ŞARAP FERMANTASYONU ile/||/<> SİRKE FERMANTASYONU

( Şarap fermantasyonu mayalar tarafından şeker alkole dönüştürülür İLE sirke fermantasyonu bakteriler alkolu asetik aside dönüştürür. Şarap anaerobik İLE sirke aerobik süreçtir. Pasteur iki fermantasyonu da mikroorganizmalara bağladı. )

( Louis Pasteur tarafından 1864 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1822-1895) (Ülke: Fransa) (Alan: Biyoloji, Kimya) (Önemli katkıları: Mikrop teorisi, pastörizasyon, aşı geliştirme (kuduz, şarbon), spontan üreme teorisini çürüttü, fermantasyon süreçlerini açıkladı, antisepsi kavramını tıbba kazandırdı) )

- ŞARBON AŞISI ile/||/<> DOĞAL BAĞIŞIKLIK

( Şarbon aşısı yapay aktif bağışıklık oluşturur İLE doğal bağışıklık hastalığı geçirerek kazanılır. Pasteur koyunlara zayıflatılmış şarbon aşısı vurdu İLE Pouilly-le-Fort deneyinde aşının etkinliğini kanıtladı. Aşı hastalığa yakalanmadan koruma sağlar. )

( Louis Pasteur tarafından 1881 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1822-1895) (Ülke: Fransa) (Alan: Biyoloji, Kimya) (Önemli katkıları: Mikrop teorisi, pastörizasyon, aşı geliştirme (kuduz, şarbon), spontan üreme teorisini çürüttü, fermantasyon süreçlerini açıkladı, antisepsi kavramını tıbba kazandırdı) )

- SARIGÜZEL CADDESİ değil/< SARIGÖREZ CADDESİ

- SARKAÇ ile/||/<> PERİYOT

( Sarkaç yasaları )

( Galileo Galilei tarafından 1602 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1564-1642) (Ülke: İtalya) (Alan: Fizik, Astronomi) (Önemli katkıları: Teleskop, Jüpiter uyduları, serbest düşme) )

- SATH ile/||/<> SATH MÜSTEVÎ

( Yüzey. | İki boyutluların yüzeyi. İLE/||/<> Düzlemsel yüzey. )

- SATHEN[Ar.] ile SATHÎ[Ar.]

( Dıştan, dış yüzden. İLE Dış yüzeyle ilgili. | [matematikte] Yüzeysel. [İng. SUPERFICIAL, Fr. SUPERFICIEL] | Üstünkörü. )

- SATHÎ[Ar.] değil/yerine/= YÜZEYSEL/GELİŞİGÜZEL/ÜSTÜNKÖRÜ

- SATIH/SATHİ[Ar.] değil/yerine/= YÜZEY/SEL

- SATIR İLE SÜTUN İLE NULL ile/||/<> MATRİS UZAYLARI

( Matrise bağlı vektör uzayları. )

( Formül: dim(N(A)) + rank(A) = n )

- SATRANÇ ve/||/<> MATEMATİK

( Şah ve Mat

[Satrancın, ilk kez M.S. 570 yıllarında, Hindistan'da oynandığını biliyoruz. O tarihlerde yazılmış olan pek çok belgede satranç oyunundan söz ediliyor. Daha önce Çin'de de bu oyunun oynandığı söyleniyorsa da Çin kayıtlarında, o herşeyi kaydeden Çin kayıtlarında, satrançtan söz edilmediğinden dolayı satrancın başlangıcı olarak 570 - 600 yıllarını ve Hindistan'ı alıyoruz.]

Söylentiye göre, bunu bulan Brahman rahibi, Şah'a bir ders vermek istemiş.

"Sen, ne kadar önemli biri olursan ol, adamların, vezirlerin, askerlerin olmadan hiçbir işe yaramazsın, hiçbir önemli iş yapamazsın" demek istemiş.

Şah, durumdan memnun görünmüş.

"Peki, oyunu ve dersini beğendim. Dile benden, ne dilersen." demiş.

"Satrancın, matematikle ne ilgisi var?" diyorsanız, işte şöyle bir ilişkisi var.

Rahip, bu olay üzerine, Şah'ın alması gereken dersi hâlâ almadığını düşünerek,

"Bir miktar buğday istiyorum. Sana bulduğum bu oyunun birinci karesi için bir buğday istiyorum. İkinci karesi için iki buğday istiyorum. Üçüncü karesi için dört buğday istiyorum. Böylece, her karede, bir önceki karede aldığım buğdayın iki katı buğday istiyorum. Sadece bu kadarcık buğday istiyorum." demiş.

Şah, kendi gibi yüce ve kudretli bir şahtan, isteye isteye üç-beş tane buğday isteyen bu rahibin, küstahlığa varan alçakgönüllüğüne sinirlenmiş ve ona bir ders vermek istemiş.

"Hesaplayın. Hak ettiğinden bir tane fazla buğday vermeyin!" demiş.

İnce Hesap

Hesaplamaya başlayınca, ilk kareler kolay gitmiş. Birinci kareye bir buğday, ikinci kareye iki buğday, üçüncü kareye dört buğday... Ancak, 10. kareye gelindiğinde, toplam 1023 buğday vermeleri gerekiyormuş. Hesabın böyle gideceğini, rahibe, üç-beş buğday vereceklerini zannediyorlarmış. 15. karede, yalnızca 1.5 kilo buğday vereceklermiş. 25. kareye gelince, vermeleri gereken buğdayın, 1.5 ton olduğunu görmüşler ama fazla heyecanlanmamışlar. Oysa, 31. kareye gelince, bu işin şakası olmadığını anlamaya başlamışlar. Çünkü, vermeleri gereken buğday, 92 tonmuş.

Yine hesaplamaya devam etmişler. 49. kareye geldikleri zaman, 24 milyon ton buğday vermeleri gerektiği ortaya çıkmış. [Bu ise Türkiye'nin bir yıllık buğday üretiminden daha fazla.] 54. kareye geldiklerinde, 771 milyon ton buğday vermeleri gerekir. [Bu da dünyanın bugünkü ölçülere göre birbuçuk yıllık buğday üretimi.]

"Madem hesaba başladık, devam edelim" deyip bitirmişler. 64. kare de tamamlandığında, bugünkü ölçülerle dünyanın 1500 yıllık buğday üretimini rahibe vermeleri gerektiği ortaya çıkmış.

Bu öykünün sonu bilinmiyor. Rahip, bir miktar buğdaya râzı olup gitti mi, yoksa Şah'tan iyi bir azar mı işitti bilmiyoruz. Satrancın, günümüzden yaklaşık 1300 yıl önce bulunduğunu ve eskiden de dünyanın yıllık buğday üretiminin bugünkünden daha az olduğunu göz önünde bulundurursak, rahibe olan borcumuzu hâlâ ödeyemediğimiz, hâlâ borçlu olduğumuz ortaya çıkar.

1. karede 2⁰ = 1
2. karede 2¹ = 2
...
10. karede 2¹⁰ = 512
...
30. karede 2³⁰ = 536.870.912
...
60. karede 2⁶⁰ = 576.460.752.303.423.488
...
63. karede 2⁶³ = 9.223.372.036.854.775.808

64. karede 2⁶⁴ = 18.446.744.073.709.551.615

Bu sayının matematik dilindeki karşılığı ise

63Σ n = 0

2ⁿ = 2⁶⁴ - 1 = 18.446.744.073.709.551.615 )

- SATURATED İLE UNSATURATED İLE TRANS ile/||/<> YAĞ ASİTLERİ

( Lipid yapı taşlarının sınıflandırması. )

( Formül: C₁₆H₃₂O₂ (palmitik) )

- SAYDIRMAK ile/ve/||/<>/> SALDIRMAK

- SAYDIRMAK ile SAYDIRMAK

- SAYGI/LI ve/||/=/<>/>/< ÖLÇÜ/LÜ/LÜK

- SAYI UYUMU ile ...

( NUMBER AGREEMENT )

- SAYI = ADET = NUMBER[İng.] = NOMBRE[Fr.] = ZAHL[Alm.] = NUMERUS[Lat.] = ARITHMOS[Yun.] = NUMERO[İsp.]

- SAYI ile/ve/||/<>/> NARSİSİST SAYI/ARMSTRONG SAYISI/MÜKEMMEL KUVVETLİ SAYI

(

Bir sayının basamaklarının her birinin, toplam basamak sayısı kadar üssü alınıp toplandığında yine aynı sayıyı vermesi durumu.

Matematiksel Açıklama

Bir n basamaklı X sayısı için:

X = d1 + d2 + ... + dn

biçimindeki denklem sağlanıyorsa X bir narsisist sayıdır.

Örnekler

• 153 sayısı:

13 + 53 + 33 = 1 + 125 + 27 = 153

• 9474 sayısı:

94 + 44 + 74 + 44 = 6561 + 256 + 2401 + 256 = 9474

Bu tür sayılar, belirli bir düzende ortaya çıkmaz ve genellikle belirli bir aralıkta bulunmaları için özel algoritmalar kullanılır.

- SAYI ile/ve/değil/yerine/||/<>/< RAKAM

( )

( [not] NUMBER vs./and/but/||/<>/< DIGIT
DIGIT instead of NUMBER )

- SAYI ile TAM SAYI ile ASAL SAYI

( Sayma, ölçme, tartma vb. işlerin sonunda bulunan birimlerin kaç olduğunu bildiren söz, adet. | Gazete, dergi vb. sürekli yayınların bir bütün oluşturan, değişik tarih, numara taşıyan baskılarından her biri, nüsha. | Bir spor karşılaşmasında, taraflardan her birinin başarı derecesini gösteren nicelik, skor. İLE Bir bütünü oluşturan tekler için kararlaşmış bulunan sayı, aded-i mürettep. | Kesirsiz sayı. )

- SAYI:
ASAL ile/ve/<>/>< LASA(PALİNDROM) ile/ve/<>/>< ASAL-LASA

- SAYI/LABİLEN ile/ve/||/<> ÖLÇÜ/LEBİLEN

- SAYILABİLİR SONSUZ ile/||/<> SAYILAMAZ SONSUZ

( Sayılabilir sonsuz doğal sayılarla eşlenebilen İLE sayılamaz sonsuz daha büyük sonsuzdur. Cantor doğal sayılar sayılabilir İLE gerçel sayılar sayılamaz olduğunu kanıtladı. Bu farklı sonsuzluk büyüklükleri gösterir. )

( Georg Cantor tarafından 1874 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1845-1918) (Ülke: Almanya) (Alan: Matematik) (Önemli katkıları: Küme teorisi, sonsuzluk kavramı) )

- SAYILABİLİR ile/||/<> SAYILAMAZ

( Sayılabilir kümeler doğal sayılarla eşleştirilebilir İLE sayılamaz kümeler eşleştirilemez )

( Cantor tarafından 1874 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1845-1918) (Ülke: Almanya) (Alan: Matematik) (Önemli katkıları: Küme teorisi, sonsuzluk kavramı) )

- SAYILAR/DA:
YAKLAŞAN ile/ve/||/<> UZAKLAŞAN

- SAYIM/TÂDÂT[Ar.] ile SAYIMLAMA/SAYIMBİLİM/İSTATİSTİK ile SAYIŞ ile SAYIŞMA

( Sayma eylemi. İLE Bir dizi olayın ya da sayı ile gösterilen olguların, yöntemli öbekleştirilmesine dayanan ve ilkelerini, olasılık kuramlarından alan, matematiğin uygulamalı dalı. İLE Sayma eylemi ya da biçimi. İLE Takas. | Çocuk oyunlarında, sayı sayarak, ebeyi belirleme. )

- SAYININ:
KATI ile/değil KARESİ/KÜPÜ ile/değil ÜSTÜ(/ÜSSÜ)

( 2x2 İLE/DEĞİL 2²/³ İLE/DEĞİL 24/5/6/...~ )

- SCALENE ile/||/<> ISOSCELES

( Scalene farklı kenarlar İLE isosceles iki eşit kenar. )

( Formül: All different İLE two equal sides )

- SCHİFF BAZI ile/||/<> WERNER KOMPLEKSİ

( Schiff imin ligand, Werner klasik amin. )

( Formül: C=N İLE NH₃ )

- SCHOTTKY İLE FRENKEL İLE RENK MERKEZİ ile/||/<> KRİSTAL KUSURLARI

( Kristallerdeki nokta kusur türleri. )

( Formül: n_defect = N exp(-E/kT) )

- SCHRÖDİNGER DENKLEMİ ile/||/<> DİRAC DENKLEMİ

( Schrödinger göreli olmayan, Dirac göreli kuantum denklemidir. )

( Formül: iħ∂ψ/∂t = Ĥψ )

( Erwin Schrödinger tarafından 1926 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1887-1961) (Ülke: Avusturya) (Alan: Fizik) (Önemli katkıları: Dalga mekaniği, Schrödinger denklemi) (Nobel: 1933) )

- SCHWARZ-CHRİSTOFFEL ile/||/<> JOUKOWSKY TRANSFORM

( S-C polygon mapping, Joukowsky airfoil mapping. )

( Formül: Polygon İLE airfoil mapping )

- SCHWARZSCHİLD KARA DELİĞİ ile/||/<> KERR KARA DELİĞİ

( Schwarzschild kara deliği dönmez İLE Kerr kara deliği döner. Schwarzschild küresel simetri İLE Kerr eksenel simetri gösterir. Schwarzschild kuramk model İLE Kerr gerçekçi astrofizik nesnesidir. )

( Roy Kerr tarafından 1963 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1934-) (Ülke: Yeni Zelanda) (Alan: Matematik, Astrofizik) (Önemli katkıları: Dönen kara delik çözümü (Kerr metriği 1963), gerçekçi kara delik modeli) )

- SCRNA-SEQ İLE SCATAC-SEQ İLE CYTOF İLE SPATİAL ile/||/<> TEK HÜCRE TEKNOLOJİLERİ

( Hücre heterojenliğini çözümleme. )

( Formül: 10 ile000+ cells/run )

- SDS-PAGE ile/||/<> NATİVE PAGE

( SDS denature protein, native doğal yapı. )

( Formül: Denatured İLE native protein )

- SECTOR ile/||/<> SEGMENT

( Sector pasta dilimi İLE segment çembersel bölge. )

( Formül: Pie slice İLE circular region )

- ŞEFLİK ile/||/<> DEVLET

( Şeflik kişisel otorite İLE devlet kurumsal otoritedir. Şeflik Neolitik İLE devlet Bronz Çağı'nda ortaya çıktı. Çatalhöyük şeflik öncesi İLE eşitlikçi yapı gösterir. )

- SEHVEN[Ar.] değil/yerine/= YANLIŞLIK/LA

( YANLIŞLIKLA, BİLMEYEREK )

- SEI İLE CEI İLE DENDRİTE ile/||/<> BATARYA ARAYÜZ KİMYASI

( Elektrot-elektrolit arayüz olayları. )

( Formül: Li⁺ + e⁻ + C₆ → LiC₆ )

- ŞEK/ŞEKK ile/ve/||/<> ŞIK/ŞIKK

( İkircik. %50-50. İLE/VE/||/<> İkiye bölünmüş şeyin bir parçası. | Bir işin, iki yönünden her biri. | Seçenek. )

- SEKANT[Fr.] değil/yerine/= KESEN

( Trigonometride, bir açının keseni.[Bu açının, kosinüsünün tersi.] )

- ŞEKEL ile/ve/||/<>/> MANA

( 1 gümüş birimi. [60 tabanlı] İLE/VE/||/<>/> 60 Şekel. )

- SEKİZLİ ile/||/<> YOL

( Sekizli yol parçacık organizasyonu )

( Murray Gell-Mann tarafından 1961 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1929-2019) (Ülke: ABD) (Alan: Fizik) (Önemli katkıları: Kuark teorisi) (Nobel: 1969) )

- ŞEKK/SİZ-ŞÜPHE/SİZ

- ŞELAT ile/||/<> KOMPLEKS

( Şelat çok dişli ligand İLE kompleks genel koordinasyon bileşiğidir )

( Formül: EDTA İLE [Cu(NH₃)₄]²⁺ )

- SELF-ADJOİNT ile/||/<> NORMAL OPERATOR

( Self-adjoint T*=T, normal TT*=T*T komütatif. )

( Formül: Self-equal adjoint İLE commutes adjoint )

- SELF-ASSEMBLY İLE TEMPLATE İLE RECOGNİTİON ile/||/<> SÜPRAMOLEKÜLER SENTEZ

( Kendiliğinden organizasyon stratejileri. )

( Formül: ΔG = ΔH - TΔS < 0 )

- SELF-HEALİNG MATERİAL ile/||/<> CONVENTİONAL MATERİAL

( Self-healing material hasarını otomatik onarırken İLE conventional material hasar kalıcıdır )

( Formül: Microcapsule repair )

- SEM ile/||/<> TEM

( SEM yüzey görüntüleme 3D İLE TEM geçirim ince kesit. )

( Formül: Yansıma İLE geçirim )

- SEMİYOLOJİ[Fr.]/SEMIOLOGY[İng.] değil/yerine/= GÖSTERGEBİLİM/BELİRTİ BİLİMİ

( Hastalıkların belirti ve işaretleriyle ilgilenen tıp dalı. | Göstergebilim. )

( )

- SEMPATİK SİNİR ile/||/<> PARASEMPATİK SİNİR

( Sempatik savaş-kaç, parasempatik dinlen-sindir )

( Formül: Noradrenalin İLE Asetilkolin )

- SEMPATİK ile/||/<> PARASEMPATİK

( Sempatik hızlandırıcı İLE parasempatik yavaşlatıcı sinir sistemidir )

( Formül: Savaş-kaç İLE dinlen-sindir )

- SEMPATİK ile/değil/yerine/<> YAKIŞIKLI/GÜZEL

( LIKABLE vs./and/<> HANDSOME/BEAUTIFUL )

- SENESCENCE ile/||/<> APOPTOZ

( Senescence hücrenin bölünmeyi durdurmasıyken İLE apoptoz programlı hücre ölümüdür )

( Formül: p53 yolu )

- SENOLYTİCS İLE REPROGRAMMİNG İLE PARABİOSİS ile/||/<> GENÇLEŞTİRME YAKLAŞIMLARI

( Yaşlanmayı tersine çevirme stratejileri. )

( Formül: OSKM faktörleri )

- SENSİTİVİTY İLE SPECİFİCİTY İLE PPV İLE NPV ile/||/<> TANI TEST İSTATİSTİĞİ

( Tıbbi test performans ölçütleri. )

( Formül: Sens = TP/(TP+FN) )

- SENTEZ ile/||/<> ANALİZ

( Sentez birleştirme ve inşa etme İLE analiz parçalara ayırma ve çözümlemedir. Sentez yeni bilgi üretir İLE analiz mevcut bilgiyi açıklar. Sentez öncüllerden sonuca İLE analiz sonuçtan öncüllere gider. )

( Aristoteles tarafından -350 yılında keşfedildi/formüle edildi. (-384--322) (Ülke: Antik Yunan) (Alan: Felsefe, Mantık, Biyoloji) (Önemli katkıları: Mantık, etik, metafizik) )

- SENTEZ ile/||/<> ORGANİK

( Organik sentez yöntemleri )

( Pierre Eugène Marcellin Berthelot tarafından 1860 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1827-1907) (Ülke: Fransa) (Alan: Kimya) (Önemli katkıları: Organik sentez, termokimya) )

- SENTRİYOL ile/||/<> SENTROZOM

( Sentriyol mikrotübül yapı İLE sentrozom organizasyon merkezidir )

( Formül: Yapı İLE MTOC )

- SENTROMER ile/||/<> KİNETOKOR

( Sentromer kromozom merkez İLE kinetokor protein kompleksi. )

( Formül: DNA bölgesi İLE protein )

- SEPARABLE ile/||/<> DENSE

( Separable sayılabilir yoğun alt küme İLE dense closure tüm uzay. )

( Formül: Countable dense İLE general dense )

- SERA GAZI ile/||/<> OZON TABAKASI İNCELTİCİ

( Sera gazı ısı tutar, ODS UV korumasını azaltır )

( Formül: CO₂ İLE CH₄ (sera) İLE CFC İLE HCFC (ODS) )

- SERAMİK İLE KOMPOZİT İLE POLİMER ile/||/<> MALZEME SINIFLARI

( Mühendislik malzemelerinin ana grupları. )

( Formül: E_kompozit = V_fE_f + V_mE_m )

- SERBEST GENLEŞME ile/||/<> İZOTERMİK GENLEŞME

( Serbest genleşmede iş yapılmaz, izotermik genleşmede T sabit kalır. )

( Formül: W = 0 İLE W = nRT ln(V₂/V₁) )

- SERBEST ile/||/<> DÜŞME

( Serbest düşme yasaları )

( Galileo Galilei tarafından 1604 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1564-1642) (Ülke: İtalya) (Alan: Fizik, Astronomi) (Önemli katkıları: Teleskop, Jüpiter uyduları, serbest düşme) )

- SERİ BAĞLANTI ile/||/<> PARALEL BAĞLANTI

( Seri aynı akım, paralel aynı gerilim )

( Formül: R_toplam = R₁+R₂ (seri) İLE 1/R = 1/R₁ + 1/R₂ (paralel) )

- SERİ DEVRE ile/||/<> PARALEL DEVRE

( Seride akım aynı gerilim bölünür, paralelde gerilim aynı akım bölünür )

( Formül: Rtop=R1+R2 İLE 1/Rtop=1/R1+1/R2 )

- SERİ İLE PARALEL İLE KARIŞIK ile/||/<> DEVRE BAĞLANTI TÜRLERİ

( Elektrik elemanlarının bağlanma şekilleri. )

( Formül: R_seri = ΣR İLE 1/R_par = Σ1/R )

- SESSİZ ile/||/<> YANLIŞ ANLAM

( Sessiz aynı amino asit İLE yanlış anlam farklı. )

( Formül: Synonym İLE missense )

- SEVGİ ile/ve/<> GÜZELLİK

( Sevdiğinden dolayı güzel bulmak, güzel olduğundan dolayı sevmek. )

- SEVİYE ile/ve/||/<> DERİNLİK

- SEVİYE ile/değil/yerine FREKANS

( [not] LEVEL vs./but FREQUENCY
FREQUENCY instead of LEVEL )

- ŞEY[çoğ. EŞYÂ] ile/||/<> MÂL[çoğ. EMVÂL] ile/||/<> KA'B/MUKA'AB ile/||/<> MÂLÜ'L-MÂL ile/||/<> MÂLÜ'L-KA'B

( Cebirsel denklemde bilinmeyen, yani ["x"]. İLE/||/<> Cebirsel denklemde bilinmeyenin tam kare durumu,.["x2"]. İLE/||/<> Küp. | Cebirsel denklemde bilinmeyenin tam küp durumu. ["x3"]. İLE/||/<> Cebirsel denklemde bilinmeyenin dördüncü üs derecesinde olması. ["x4"]. İLE/||/<> Cebirsel denklemde bilinmeyenin beşinci üs derecesinde olması. ["x5"]. )

- ŞEY ile/ve/||/<>/> MAL

( [cebirde]
Bilinmeyen.[X] İLE/VE/||/<>/> İkinci dereceden bilinmeyenin kuvveti.[x2] )

( THING vs./and/||/<>/> PROPERTY/GOODS )

- ŞEY'İN/BİLGİNİN/(B)İLİMİN/KİŞİNİN:
KENDİ ile/ve ZAMANI, MEKÂNI ve KOŞULLARI

( Kavram. İLE/VE Matematik geometri, aritmetik. [Hareketi de katarsak bilim olur.] )

- SEYYANEN[Ar.] değil/yerine/= EŞİT OLARAK

- SEYYANEN[Ar. + Fars.] değil/yerine/= EŞİTÇE

- SHA İLE MD5 İLE BLAKE2 ile/||/<> HASH FONKSİYONLARI

( Tek yönlü özet fonksiyonları. )

( Formül: H: {0 ile1}* → {0 ile1}ⁿ )

- SHANNON İLE KOLMOGOROV İLE ALGORİTMİC ile/||/<> ENTROPİ TÜRLERİ

( Bilgi miktarının farklı ölçüleri. )

( Formül: H(X) ≤ log n )

- SHANNON İLE KOLMOGOROV İLE QUANTUM ile/||/<> BİLGİ KURAMLERİ

( Farklı bilgi ölçüm yaklaşımları. )

( Formül: H = -Σp log p )

- SHAPE MEMORY İLE SELF-HEALİNG İLE STİMULİ-RESPONSİVE ile/||/<> AKILLI MALZEMELER

( Uyaranlara tepki veren malzemeler. )

( Formül: Af ⇌ Ms (NiTi) )

- SHAPE-MEMORY MATERİAL ile/||/<> FİXED-SHAPE MATERİAL

( Shape-memory material uyarıyla orijinal şeklini hatırlarken İLE fixed-shape material şekil değişikliği göstermez )

( Formül: Two-way memory )

- SHAPLEY İLE BANZHAF İLE CORE ile/||/<> KOALİSYON OYUNLARI

( İşbirlikçi oyun çözümleri. )

( Formül: φᵢ = Σ[S⊆N\{i}] marginal katkı )

- SHAPLEY İLE NUCLEOLUS İLE CORE ile/||/<> KOOPERATİF ÇÖZÜMLER

( İşbirlikli oyunlarda paylaşım yöntemleri. )

( Formül: φᵢ = Σ(|S|!(n-|S|-1)!/n!)(v(S∪{i})-v(S)) )

- SHARPLESS İLE JACOBSEN İLE SHİ ile/||/<> ASİMETRİK EPOKSİDASYON

( Enantioselektif oksijen transfer. )

( Formül: ee > 95% )

- SHEAF KURAMSİ ile/||/<> KATEGORİ KURAMSİ

( Sheaf kuramı yerel-global veri ilişkilerini incelerken İLE kategori kuramı genel matematiksel yapılar arası morfizmleri inceler )

( Formül: Presheaf → Sheaf )

- SHEAF ile/||/<> PRESHEAF

( Sheaf gluing axiom İLE presheaf sadece restriction. )

( Formül: Gluing property İLE restriction only )

- SHG İLE THG İLE SPDC İLE FWM ile/||/<> NONLİNEER OPTİK

( Yüksek yoğunlukta ışık-madde etkileşimi. )

( Formül: P = ε₀(χ⁽¹⁾E + χ⁽²⁾E² + ...) )

- SHOR İLE GROVER İLE DEUTSCH ile/||/<> KUANTUM ALGORİTMALARI

( Kuantum bilgisayar algoritmaları. )

( Formül: O(√N) Grover )

- SI İLE CGS İLE IMPERİAL ile/||/<> BİRİM SİSTEMLERİ

( Farklı ölçüm sistemleri. )

( Formül: m İLE kg İLE s İLE A İLE K İLE mol İLE cd )

- SICAKLIK İLE ISI İLE İÇ ENERJİ İLE ENTALPİ İLE ENTROPİ ile/||/<> TERMODİNAMİK DEĞİŞKENLER

( Termodinamik sistemin farklı özelliklerini tanımlayan birbiriyle ilişkili büyüklüklerdir. )

( Formül: dU = TdS - PdV İLE H = U + PV )

- SİDON SET ile/||/<> SUM-FREE SET

( Sidon tüm toplamlar farklı, sum-free a+b≠c koşulu. )

( Formül: Distinct sums İLE no internal sum )

- SIFIR KAVRAMI ile/||/<> YOKLUK KAVRAMI

( Sıfır matematiksel bir sayı İLE yokluk felsefi bir kavramdır. Aryabhata sıfırı sayı olarak kullandı. )

( Aryabhata tarafından 500 yılında keşfedildi/formüle edildi. (476-550) (Ülke: Hindistan) (Alan: Matematik, Astronomi) (Önemli katkıları: Sıfır kavramı, ondalık sistem, trigonometri, güneş merkezli sistem teorisi) )

- SIFIR TOPLAMLI İLE KOOPERATİF İLE EVRİMSEL ile/||/<> OYUN TÜRLERİ

( Farklı oyun sınıflandırmaları. )

( Formül: Minimax = Maximin (sıfır toplam) )

- 0[SIFIR]:
"YUTAN" ile/ve/değil/||/<>/< DURAN/DURDURAN / ARA

- SIFIR ile/ve/değil SALT BOŞÇA/MUTLAK SIFIR

( ... İLE/VE/DEĞİL -273 Kelvin )

( Mutlak Sıfır yazısı için burayı tıklayınız... )

- SIFIR ile/||/<> SAYI

( Sıfır ve Hint-Arap rakam sistemi )

( Harezmi tarafından 825 yılında keşfedildi/formüle edildi. (780-850) (Ülke: Harezm) (Alan: matematik) (Önemli katkıları: Cebir ve algoritma, Hint rakamları, astronomi tabloları) )

- SIFIR ile/ve/değil/yerine/||/<> SINIR

- SIFIR[0] ile/ve SONSUZ

( Yutan sayılar. )

- SIFIRLA İŞLEMLER ile/||/<> SAYILARLA İŞLEMLER

( Sıfırla işlemler özel kurallar gerektirir İLE sayılarla işlemler standart kurallara uyar. )

( Brahmagupta tarafından 628 yılında keşfedildi/formüle edildi. (598-668) (Ülke: Hindistan) (Alan: Matematik, Astronomi) (Önemli katkıları: Negatif sayılar, sıfırla işlemler) )

- ŞIK[Ar. < ŞİKK] ile ŞIK[Fr. < CHIC]

( Seçenek. İLE Güzel, zarif, modaya uygun. | Güzel, modaya uygun giyinmiş olan. | Yerinde, uygun. )

- SIKIŞTIRILABİLİR ile/||/<> SIKIŞTIRILAMAZ

( Sıkıştırılabilir ρ değişir (gaz) İLE sıkıştırılamaz ρ=sabit (sıvı). )

( Formül: ∇·v ≠ 0 İLE ∇·v = 0 )

- SİKLİK VOLTAMETRİ ile/||/<> LİNEER TARAMA

( CV geri dönüşlü redoks, LSV tek yön tersinmez. )

( Formül: Üçgen İLE rampa )

- ŞIK/LIK ile GÜZEL/LİK

( SMARTNESS vs. BEAUTINESS )

- SİLENCER ile/||/<> İNSULATOR

( Silencer gen susturucu, insulator alan sınırlayıcı. )

( Formül: Gene repression İLE domain boundary )

- SİLİCON LİFE İLE AMMONİA SOLVENT İLE EXOTİC BİOCHEMİSTRY ile/||/<> ALTERNATİF YAŞAM

( Karbon/su dışı yaşam formları. )

( Formül: Si-O İLE C-C bonds )

- SİMBİYOTİK ile/||/<> PROBİYOTİK

( Simbiyotik probiyotik ve prebiyotiğin birlikte kullanımı İLE probiyotik yalnızca canlı bakterilerdir. Simbiyotik sinerjistik etki İLE probiyotik tek başına etkidir. )

- SİMETRİK İLE ASİMETRİK İLE HİBRİT ile/||/<> ŞİFRELEME TÜRLERİ

( Temel kriptografi yaklaşımları. )

( Formül: RSA: n = p × q )

- SİMETRİK MATRİS ile/||/<> ANTADETRİK MATRİS

( Simetrik A = A^T, antadetrik A = -A^T )

( Formül: a_ij = a_ji (simetrik) İLE a_ij = -a_ji (antisimetrik) )

- SİMETRİ/K[İng.]/MÜTENAZIR[Ar.] değil/yerine/= BAKIŞIM/LI

( İki ya da daha çok şey arasında konum, biçim ve belirli bir eksene göre ölçü uygunluğu. | [mat.] Eksen olarak alınan bir doğrudan, benzer noktaları karşılıklı olarak aynı uzaklıkta bulunan iki benzer parçanın birbirine göre olan durumu, tenazur. )

- SİMETRİK ile/||/<> ASİMETRİK

( Simetrik değişkenler değişince aynı İLE asimetrik değişir )

( Formül: x+y İLE x-y )

- SİMGE:
CANLI ve/||/<>/> CANLANDIRICI

- SİMGE:
[ÇOK FARKLI/ÇEŞİTLİ ANLAMI/DEĞERİ]
GÖSTEREN/TAŞIYAN ile/ve/değil/||/<>/< BİRARAYA GETİREN

- SİMGESEL (ANLATIM) ile/ve/<> ÇOKLU (ANLATIM)

( Akıllı kişiler, canlı bir varolanın, dil ve sözle çizilerek anlatılmasını, boya ya da herhangi bir sanat yapıtıyla gösterilmesine yeğ tutar; akılla izleyemeyen kişilere ise sanat yapıtı daha uygun gelir. )

( SYMBOLIC (EXPOSITION) vs./and MULTIPLE (EXPOSITION) )

- SİMGESEL DÜŞÜNCE ile/||/<> SOMUT DÜŞÜNCE

( Soyut kavramlar. İLE Doğrudan algılanan nesnelerdir.

Üst Paleolitik'te gelişti. İLE Mağara sanatı ve ritüeller ortaya çıktı.

Göbeklitepe ve gelişmiş simgesel düşünce. İLE Toplayıcı-avcılarda soyutlama yetisi gösterir. )

- SİMİLARİTY ile/||/<> CONGRUENCE

( Similarity P⁻¹AP İLE congruence P^TAP. )

( Formül: Change of basis İLE quadratic )

- SİMPLEKS İLE POLİTOP İLE MANİFOLD ile/||/<> GEOMETRİK NESNELER

( Farklı boyutlarda geometrik yapılar. )

( Formül: χ(S²) = 2 (Euler) )

- SİMPLEX İLE INTERİOR POİNT İLE BARRİER İLE PENALTY ile/||/<> OPTİMİZASYON YÖNTEMLERİ

( Matematiksel optimizasyon algoritmaları. )

( Formül: min f(x) s.t. g(x) ≤ 0 )

- SİMPLY CONNECTED İLE MULTİPLY CONNECTED ile/||/<> BAĞLANTILILIK

( Topolojik uzayların delik sayısı. )

( Formül: π₁(S¹) = ℤ )

- SİMPLY CONNECTED ile/||/<> MULTİPLY CONNECTED

( Simply her loop büzülebilir, multiply büzülmez loop var. )

( Formül: Contractible loops İLE non-contractible )

- SİMÜLAKR ile/||/<> GERÇEK

( Hipergerçeklik )

( Jean Baudrillard tarafından 1981 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1929-2007) (Ülke: Fransa) (Alan: Sosyoloji, Felsefe) (Önemli katkıları: Simülasyon teorisi, hipergerçeklik) )

- SİMYA İLE FLOGİSTON İLE ATOM İLE KUANTUM ile/||/<> KİMYA TARİHSEL EVRİMİ

( Kimyanın gelişim evreleri. )

( Formül: Kütle korunumu )

- SINAMA ile/ve/||/<>/> SAĞLAMA

- SİNAPOMORF ile/||/<> OTAPOMORF

( Sinapomorf paylaşılan türetilmiş İLE otapomorf tek türe özgü. )

( Formül: Shared İLE unique )

- SİNDİRİM İLE SOLUNUM İLE DOLAŞIM İLE BOŞALTIM İLE ÜREME ile/||/<> TEMEL YAŞAM İŞLEVLERİ

( Canlıların hayatta kalması ve devamı için gerekli beş temel sistem. )

( Formül: C₆H₁₂O₆ + 6O₂ → 6CO₂ + 6H₂O + ATP )

( William Harvey tarafından 1628 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1578-1657) (Ülke: İngiltere) (Alan: Tıp) (Önemli katkıları: Kan dolaşımı sistemi) )

- SİNDİRİM ile/||/<> EMİLİM

( Sindirim büyük küçük hidroliz İLE emilim küçük kan. )

( Formül: Breakdown İLE absorption )

- SİNGLE ATOM İLE CLUSTER İLE NANOPARTİCLE ile/||/<> KATALİZÖR BOYUTLARI

( Farklı boyutlardaki katalizör yapıları. )

( Formül: Aktivite ∝ 1/d )

- SİNGLE MODE İLE MULTİMODE İLE POLARİZATİON MAİNTAİNİNG ile/||/<> FİBER OPTİK TÜRLERİ

( Optik fiber çeşitleri. )

( Formül: NA = √(n₁² - n₂²) )

- SİNGLE-ATOM CATALYSİS ile/||/<> CLUSTER CATALYSİS

( Single-atom catalysis izole tek atom katalitik merkezken İLE cluster catalysis atom kümeleri katalitik merkezdir )

( Formül: Maximum utilization )

- SİNGLE-CELL ANALYSİS ile/||/<> POPULATİON ANALYSİS

( Single-cell analysis bireysel hücre seviyesinde ölçüm yaparken İLE population analysis hücre topluluğunun ortalama değerlerini verir )

( Formül: Cell heterogeneity )

- SİNGLET İLE TRİPLET İLE ISC ile/||/<> UYARILMIŞ DURUMLAR

( Elektronik uyarılmış durum türleri. )

( Formül: ΔE(S-T) = 2J )

- SINIR KAVRAMLAR ile/ve İLİŞKİSEL KAVRAMLAR

- SİNİR SİSTEMİ ile/||/<> ENDOKRİN SİSTEM

( Sinir elektrik hızlı yerel, endokrin hormon yavaş yaygın. )

( Formül: Nörotransmitter İLE hormon )

- SINIR ve/||/<>/> HAYIR

- SINIR ve/<> MERKEZ/ÇEKİRDEK

( LIMIT and/<> CENTER/NUCLEUS )

- SINIR ve/> SÜREKLİLİK ve/> TÜREV ve/> TÜMLEV(İNTEGRAL)

( ... VE/> ... VE/> Türev ve integral, birbirin ters işlemi olarak tanımlanabilir.[Toplama - çıkarma ya da çarpma - bölme gibi] [Sınır ve başlangıç koşulları işin içine girince ilişki biçimi de değişir.] )

( "Türev ve İntegral" açıklamaları için burayı tıklayınız... )

(

Türev ve İntegral

Türev Nedir?

Türev, bir şeyin değişim hızını ölçer.

Örnek:

• Arabayla giderken hız göstergesine bakıyoruz. O anki hızın, türevin bir örneğidir.
• Gittiğimiz yolun uzunluğu zamanla değişiyorsa türev, bu değişimin "ne kadar hızlı" olduğunu gösterir.

Daha yalın bir anlatımla...

Bir eğri[grafik] üzerinde bir noktaya bakıyoruz. Bu noktadaki eğimin ne olduğunu türevle buluruz.

Matematiksel olarak...

Eğer y = f(x) gibi bir işlev varsa türev f'(x) ya da \( \frac{dy}{dx} \) ile gösterilir ve işlevin "x'e göre değişim hızını" tanımlar.

Günlük yaşam örnekleri...

İntegral Nedir?

İntegral, bir şeyin toplamını ya da birikimini ölçer.

Örnek:

• Bir arabayla gidiyoruz ve hızını biliyoruz. Bu hızla ne kadar yol kat ettiğini bulmak istersek, integral kullanırız.
• Eğer bir grafik varsa o grafiğin altında kalan alanı hesaplamak için integral kullanılır.

Daha yalın bir anlatımla...

İntegral, parçaları birleştirerek bir bütünü bulur. Türev, bir şeyin "parçalarına" odaklanırken; integral; "parçaları toplayarak" aslına ulaşır.

Matematiksel olarak...

Eğer f(x) bir işlevse integrali \( \int f(x) dx \) ile gösterilir ve işlevin altında kalan alanı tanımlar.

Günlük yaşam örnekleri...

Türev ve İntegralin ilişkisi

Türev ve integral, birbirinin tersidir:

• Türev: Bir şeyi parçalarına ayırır ve değişim hızını bulur.
• İntegral: O parçaları birleştirerek ilk durumunu bulur.

Örnek:

• Eğer bir arabanın hızını (türev) biliyorsak, bu hızdan toplam yolunu [integral] hesaplayabiliriz.
• Eğer toplam yolun nasıl değiştiğini biliyorsak, bu değişimden, hızını bulabiliriz.

Gündelik benzetmeler:

- SINIRLANDIR(IL)MA ile/ve/||/<>/> YÖNLENDİR(İL)ME

- SİNTENİ ile/||/<> ORTOLOGİ

( Sinteni gen sırası korunumu İLE ortologi işlev korunumu. )

( Formül: Gene order İLE function conservation )

- SİNTERİNG İLE SLİP CASTİNG İLE SOL-GEL ile/||/<> SERAMİK ÜRETİM

( Seramik işleme yöntemleri. )

( Formül: ρ/ρₒ = 1 - (1-ρᵢ/ρₒ)exp(-kt) )

- SİNÜS İLE KOSİNÜS İLE TANJANT ile/||/<> TRİGONOMETRİK FONKSİYONLAR

( Açı-kenar ilişkileri. )

( Formül: tan = sin/cos )

- SİNÜS ile/||/<> KOSİNÜS

( Trigonometrik fonksiyonların hassas tabloları )

( Takiyüddin tarafından 1570 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1526-1585) (Ülke: Osmanlı/Şam) (Alan: matematik) (Önemli katkıları: İstanbul Rasathanesi, astronomi aletleri, optik) )

- SİNÜS[İng. < Lat.] ile SİNÜS[Lat.] ile SİNÜZOİT/SINUSOID[İng.]

( Kovuk, kanal, boşluk. Örgenlerin ya da dokuların arasında bulunan boşluklar. | Dibi ağzından geniş oyuk/yara. İLE Trigonometrik bir çember üzerine taşınmış bir yayın ucunun ve bu yaya karşılık olan merkez açısının ordinatı. Simgesi: sin İLE Boşlukçuk, toplardamar boşluğu. )

- SİNÜS ile/||/<> TABLO

( Hassas trigonometrik tablolar )

( Ulug Bey tarafından 1440 yılında keşfedildi/formüle edildi. (1394-1449) (Ülke: Semerkant) (Alan: matematik) (Önemli katkıları: Zij-i Cedid yıldız kataloğu, Semerkant Rasathanesi) )

- SİNÜZOİT[Fr.]

( Bir çemberin, sıfır dereceden 360 dereceye kadar olan yalarının sinüslerinin değişimlerini çizge ile gösteren, devirli, düzlem eğri. )

- SIR İLE SEIR İLE NETWORK ile/||/<> EPİDEMİYOLOJİ MODELLERİ

( Hastalık yayılımı matematiği. )

( Formül: R₀ = βS₀/γ )

- ŞİRİN/LİK ile GÜZEL/LİK

- SIRT İLE MTOR İLE AMPK ile/||/<> YAŞLANMA YOLAKLARI

( Ömür uzunluğunu düzenleyen sinyal yolları. )

( Formül: CR → SIRT↑ mTOR↓ )

- SİSMOGRAF (ÇİN) ile/||/<> MODERN SİSMOGRAF

( Zhang Heng ilk sismografı MS 132de yaptı İLE modern sismograflar 19. yüzyılda gelişti. )

( Zhang Heng tarafından 132 yılında keşfedildi/formüle edildi. (78-139) (Ülke: Çin) (Alan: Astronomi, Mühendislik) (Önemli katkıları: Sismograf, gök küresi) )

- SİSTEM[İng., Fr.] ile/ve ŞABLON[Alm. SCHABLONE]

( Düzen. | Bir sonuç elde etmeye yarayan yöntemler düzeni. | Yol, yöntem. | Bir aracı oluşturan düzen, düzenek/tertibat. | Model, tip. | [felsefe] Dizge. İLE Üzerindeki harf ve biçimlerin çevre çizgileri kalem ucu girecek biçimde oyuk olan, bu çizgilerden kalemle istenilen biçim elde edilen, metal ya da plastikten cetvel. | Değişik alanlarda düzeltme, belirleme, ölçme, denetleme işlerinde kullanılan ve yaptığı işe göre yapısı değişen araç. | Çok kez tekrarlandığından, kanıksanmış basmakalıp örnek. )

( SYSTEM vs./and TEMPLATE )

- SİSTEMİK İLE PULMONER İLE KORONER ile/||/<> DOLAŞIM SİSTEMLERİ

( Kan dolaşım yolları. )

( Formül: LV → Aort → Vücut )

- SİSTOL ile/||/<> DİYASTOL

( Sistol kalp kasılması İLE diyastol gevşemesidir )

( Formül: Kasılma İLE gevşeme )

- SİSTOLİK ile/||/<> DİYASTOLİK

( Sistolik kalp kasılma İLE diyastolik gevşeme. )

( Formül: Contraction İLE relaxation )

- SİTOPLAZMA ile/||/<> SİTOSOL

( Sitoplazma organeller dahil İLE sitosol sıvı kısımdır )

( Formül: Tümü İLE sıvı kısım )

- SİTOSOL ile/||/<> SİTOPLAZMA

( Sitosol su fazı İLE sitoplazma organelsiz tüm iç. )

( Formül: Sıvı İLE bütün )

- SİTTİN SENE ile Fİ TARİHİNDE

( 60 yıl. | Sonu gelmeyecek kadar uzun zaman. )

- SİX FUNCTOR FORMALİSM ile/||/<> CLASSİCAL SHEAF THEORY

( Six functor formalism kohomoloji kuramlarınin sistematik yaklaşımıyken İLE classical sheaf theory temel sheaf işlemlerini inceler )

( Formül: f* İLE f! İLE f^* İLE f^! İLE ⊗ İLE Hom )

- SİZ (DE) HÂLÂ ÇOK GÜZELSİNİZ değil SİZ (DE) HER ZAMAN ÇOK GÜZELSİNİZ

- SKALER ÇARPMA ile/ve/||/<> SKALERLE ÇARPMA

- SKALER İLE VEKTÖR İLE TENSÖR ile/||/<> MATEMATİKSEL NİCELİKLER

( Boyut ve yön içeren büyüklükler. )

( Formül: v = |v|û )

- SKYRMİON İLE HOPFİON İLE MONOPOLE ile/||/<> TOPOLOJİK SOLİTONLAR

( Topolojik korumalı yapılar. )

( Formül: Q = (1/4π)∫n·(∂xn×∂yn)dxdy )

- SMALL WORLD İLE SCALE FREE İLE RANDOM ile/||/<> NETWORK MODELLER

( Gerçek dünya ağ yapıları. )

( Formül: P(k) ∝ k⁻ᵞ )

- SMART GRİD ile/||/<> KLASİK ŞEBEKE

( Smart çift yönlü optimizasyon, klasik tek yön dağıtım. )

( Formül: IoT sensör İLE analog )

- SMILES İLE INCHI İLE SMARTS ile/||/<> MOLEKÜL GÖSTERİMLERİ

( Kimyasal yapının bilgisayar kodlaması. )

( Formül: CCO = ethanol )

- SMOOTH İLE PL İLE TOPOLOGİCAL ile/||/<> MANİFOLD KATEGORİLERİ

( Farklı manifold yapıları. )

( Formül: Exotic R^4 )

- SN1 İLE SN2 İLE E1 İLE E2 ile/||/<> ORGANİK REAKSİYON MEKANİZMALARI

( Nükleofilik substitüsyon ve eliminasyon mekanizmaları. )

( Formül: hız = k[RX] veya k[RX][Nu] )

- SN1 MEKANİZMASI ile/||/<> SN2 MEKANİZMASI

( SN1 iki basamak karbokasyon, SN2 tek basamak ters atak. )

( Formül: Unimoleküler İLE bimoleküler )

- SN1 REAKSİYONU ile/||/<> SN2 REAKSİYONU

( SN1 iki basamaklı karbokasyon ara ürünlü, SN2 tek basamaklı eşzamanlıdır )

( Formül: SN1: v = k[RX] İLE SN2: v = k[RX][Nu⁻] )

- SN1 ile/||/<> SN2

( SN1 iki basamaklı İLE SN2 tek basamaklı substitüsyondur )

( Formül: Karbkatyon ara ürün İLE direkt )

- SNN İLE MEMRİSTOR İLE NEUROMORPHİC ile/||/<> BEYİN-İLHAMLI HESAPLAMA

( Beyni taklit eden bilgisayar mimarileri. )

( Formül: Spike timing )

- SNOM İLE STED İLE PALM İLE STORM ile/||/<> SÜPER ÇÖZÜNÜRLÜK

( Kırınım limitini aşan mikroskopi. )

( Formül: Δx ~ λ/(2NA√(1+I/Is)) )

- SNP İLE CNV İLE INDEL İLE SV ile/||/<> GENETİK VARYASYONLAR

( DNA dizi farklılık türleri. )

( Formül: A→G (transition) )

- SNP İLE CNV İLE INDEL ile/||/<> GENETİK VARYASYON TÜRLERİ

( DNA dizisindeki farklı varyasyon tipleri. )

( Formül: 1 SNP/300 bp )

- SOCİAL NETWORK ANALYSİS ile/||/<> TRADİTİONAL SOCİOLOGY

( Social network analysis matematik graph kuramıyle sosyal ilişkileri modellerken İLE traditional sociology nitel yöntemlerle sosyal yapıları inceler )

( Formül: Centrality measures )

- SOĞUK KARANLIK MADDE ile/||/<> SICAK KARANLIK MADDE

( Soğuk karanlık madde yavaş hareket eden parçacıklar İLE sıcak karanlık madde hızlı parçacıklardır. Soğuk karanlık madde yapı oluşumu İLE galaksi oluşumunu açıklar. Soğuk karanlık madde WIMP gibi ağır parçacıklar İLE sıcak karanlık madde nötrinolar olabilir. )

- SOĞUK PLAZMA ile/||/<> SICAK PLAZMA

( Soğuk T_e << eV düşük iyonizasyon, sıcak T_e >> keV füzyon. )

( Formül: Endüstriyel İLE füzyon )

- SOĞUTMA İLE ISI POMPASI İLE KLİMA ile/||/<> TERS ÇEVRİMLER

( Isı transferi uygulamaları. )

( Formül: COP = Q_h/W > 1 )

- SOHBET ve/<> BAHANE(GÜZELLİK)

- SOL İLE GEL İLE AEROSOL İLE EMÜLSİYON ile/||/<> KOLLOİD TÜRLERİ

( Dispersiyon sistemi çeşitleri. )

( Formül: 1-1000 nm boyut )

- SOL-GEL İLE CVD İLE ALD İLE SPUTTERİNG ile/||/<> İNCE FİLM TEKNİKLERİ

( Nano ölçekli kaplama yöntemleri. )

( Formül: GPC = Å/döngü (ALD) )

- SOL-JEL ile/||/<> HİDROTERMAL

( Sol-jel alkoksit hidroliz oda sıcaklığı İLE hidrotermal basınç-sıcaklık. )

( Formül: TEOS İLE otoklav )